Zawisza Czarny był polskim rycerzem, żyjącym na przełomie XIII i XIV wieku. Pochodził z Garbowa, małej miejscowości nieopodal Sandomierza, która pozostawała w rękach jego rodziny. Sam rycerzzostał z czasem starostą Kruszwicy i Spiszu. Zawisza Czarny wsławił się jednak głównie poprzez swoje czyny wojenne, jako że brał udział w wielu ważnych potyczkach zbrojnych, nierzadko również decydujących bitwach. Brał udział przede wszystkim w wyprawach organizowanych przeciwko Turkom, a zwoływanych przez króla Zygmunta Luksemburskiego. Zawisza Czarny brał jednak udział także w jednej z najważniejszych bitew w historii Polski, tej która w 1410 roku rozegrała się pod Grunwaldem i przyniosła pamiętne zwycięstwo wojska polsko-litewskiego nad Zakonem Krzyżackim. Chętnie powtarzana legenda czyni z Zawiszy Czarnego tego rycerza, który wytrwale i skutecznie bronił królewskiego sztandaru. Mówi się także, że rycerz ten posiadał talenty dyplomatyczne, co dopełnia jego pozytywnego portretu, zachowanego w polskiej historiografii. To, że wśród Polaków nie zaginęły wspomnienia dotyczące tego rycerza, jest zasługą przede wszystkim Jana Długosza – umieścił on bowiem w pisanej przez siebie kronice, dokumentującej dzieje Polski, zapis sławiący męstwo, szlachetność i lojalność Zawiszy. Legendy tej dopełnia wieść o okolicznościach jego śmierci, która nastąpiła podczas osłaniania odwrotu Zygmunta Luksemburskiego z bitwy pod Gołąbcem.
Wielowiekowa recepcja
Pamięć o Zawiszy Czarnym jest silnie zakorzeniona w polskiej świadomości i narodowej pamięci. Przyczynia się do tego chociażby popularne powiedzenie: polegać jak na Zawiszy, które utrwala wspomnienie o tym rycerzu jako kimś godnym zaufania, wyjątkowo solidnym i wypełniającym rzetelnie swoje powinności. Jednak do ugruntowania pozycji tej postaci w polskiej kulturze przyczyniły się także liczne utwory literackie, w których Zawisza Czarny ożywa dzięki pisarzom. Jako bohater drugoplanowy pojawia się między innymi w Krzyżakach Henryka Sienkiewicza, jako że powieść opowiada właśnie o tych czasach, w których przyszło żyć słynnemu rycerzowi, a także przysłużyć się krajowi podczas grunwaldzkiej bitwy. Na postaci tego rycerza skupił się także Stefan Kuczyński, tworząc własną literacką wizję, podobnie uczynił wcześniej także Juliusz Słowacki. Zawisza Czarny pojawia się wśród korowodu historycznych postaci także w słynnym i ważnym Weselu Stanisława Wyspiańskiego. Miłośnicy bardziej współczesnej polskiej literatury znajdą literacki obraz słynnego rycerza w Trylogii husyckiej, napisanej przez Andrzeja Sapkowskiego.