Pieśni żołnierskie, wojskowe, patriotyczne towarzyszyły od zawsze żołnierzom w drodze po odzyskanie niepodległości ojczyzny. Wśród nich są pieśni legionowe. Pochodzą głównie z okresu pierwszej wojny światowej trwającej od 28 lipca 1914 roku do 11 listopada 1918 roku.
Kiedy w 1914 roku wybuchła I wojna światowa, wówczas utworzono Legion Wschodni i Legion Zachodni, a jesienią 1914 roku oba wystąpiły pod wspólną nazwą jako Legiony Polskie.
W grudniu 1914 roku została powołana I Brygada, w maju 1915 roku w Kołomyi – II Brygada, zwaną też Karpacką lub Żelazną i również w maju – III Brygada. Łącznie do Legionów wstąpiło około 30 tysięcy żołnierzy. Większość stanowiła młodzież.
Udział Legionów Polskich w I wojnie światowej stanowił mały epizod, ale brały one czynną walkę o odnowę polskiego państwa. Powszechnie znane pieśni legionowe , te które brzmią: o piechocie, o ułanach, rozmarynie, wojence, białych różach śpiewane są podczas prawie wszystkich ważnych uroczystości państwowych, ale i na apelach, w kościołach, na pielgrzymkach lub na spotkaniach, na których przejawia się motyw historyczny. Pieśni legionowe nauczane są w szkołach i zajmują szczególne miejsce w dziejach pieśni polskich. A powstawały w przeróżnych wojennych okolicznościach.
Pieśni legionowe to te znane i najczęściej śpiewane, mówiące o tęsknocie za dziewczyną, o trudach żołnierskich, jak na przykład te: ”Hej strzelcy wraz”, „Kiedy ranne wstają zorze” „My Pierwsza Brygada”, „O mój rozmarynie” , „Ostatni mazur”, „Pierwsza Kadrowa”, „Przybyli ułani pod okienko”, „Rozszumiały się wierzby płaczące”, „Rozkwitały pąki białych róż”, „Szara piechota”, „Ułani, ułani”, „Wojenko, wojenko”, „Wszystkie nasze dzienne sprawy”, ale również i te mniej znane i rzadziej przez nas śpiewane, równie piękne i skłaniające do zadumy:
„Ballada o płk. Leopoldzie Lisie – Kuli”
„Bum”
„Ej, dziewczyno, ej niebogo”
„Hej idą strzelcy”
„Hej panienki posłuchajcie”
„Hejnał Wojska Polskiego”
„Jak szło wojsko raz ulicą”
„Jak to na wojence ładnie”
„Jedzie, jedzie na kasztance”
„Leguny w niebie”
„Marsz strzelców lwowskich”
„Nie masz nad żołnierza”
„Piosenka o Belinie”
„Tam na błoniu błyszczy kwiecie”
„Na kwaterze”
„Naprzód drużyno strzelecka”
„Pieśń Legionistów Polskich”
„Pieśń taborytów legionowych”
„Rota Piłsudczyków”
„Warczą Karabiny”
„Więc pijmy wino, szwoleżerowie”
Wszystkie pieśni żołnierskie, pieśni legionowe powstawały w marszu, na polach bitewnych i okopach, w deszczu i słońcu, w lesie przy ognisku dając ciepło w sercu i nadzieję na rychłą wolną ojczyznę. W momentach radości nie schodziły żołnierzom z ust, było to w 1918 roku i potem w zwycięskiej wojnie polsko-bolszewickiej zwanej „Cudem nad Wisłą”, kiedy to cieszyli się i świętowali z okazji odzyskania upragnionej wolności. Dzięki patriotyzmowi, dzięki poświęceniu własnego życia, dzięki temu co w duszy żołnierza brzmiało pieśni legionowe powstawały i zagrzewały do walki.
Pieśni legionowe przetrwały wiele, wojnę, prześladowania w okresie stalinizmu, przetrwały pomimo grożących konsekwencji za śpiewanie niektórych z nich, a my dzisiaj powinniśmy kultywować pamięć o poległych.