Patriotyzm to często wykorzystywany motyw w literaturze polskiej. Nie ma się co dziwić, wszak przez ponad 200 lat Polska praktycznie nie istniała na mapach, a naród, który nie chciał zatracić swoich korzeni i suwerenności, posiłkował się bohaterskimi postaciami z literatury. Na przełomie dziejów nie brakuje słynnych postaci literackich, które miały za zadanie podnieść na duchu zniewolony naród. Patriotyzm w literaturze miał za zadanie wskazywać autorytety do naśladowania, krytykować nieudolne rządy, a przede wszystkim dawać nadzieję na lepsze jutro w wolnej ojczyźnie.
Szczególnym okresem w literaturze był romantyzm. Polska znajdująca się pod zaborami utraciła suwerenność. Nadzieja umiera jednak ostatnia, więc ówcześni romantyczni poeci tworzyli w swoich utworach postaci heroicznych bohaterów, którzy pomimo niewoli potrafili stawić czoła wrogowi. Taki patriotyzm w literaturze zagrzewał do działania, pobudzał resztki nadziei. Szczególnie Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki, najwybitniejsi twórcy tej epoki, wywierali swoją twórczością ogromny wpływ na zniewolonych rodaków. Konrad Wallenrod, heroiczny bohater powieści historycznej naszego wielkiego wieszcza, jest wewnętrznie rozdarty przez dylematy nim targające. Wychowany przez niemieckich zakonników, nie potrafi zapomnieć o swoich litewskich korzeniach. Dla ojczyzny potrafi poświęcić miłość ukochanej kobiety, a także swój honor. Knuje, jest sprytny i podstępny jak lis, a wszystko to robi z myślą o swoim ojczystym kraju, z którego siłą w dzieciństwie został wyrwany. Ostatecznie realizuje swój plan, a sam targa się na swoje życie. Powieść „Konrad Wallenrod” to najlepszy przykład na patriotyzm w literaturze. Swoisty apel, wezwanie do walki, nakaz dla czytelnika, że trzeba być gotowym do największych poświęceń dla ojczyzny. Powieść była na ówczesne czasy bardzo wymowna, krążą legendy, że przyczyniła się w pewnym stopniu do wybuchu powstania listopadowego.
Takie bohaterskie zachowanie i patriotyzm w literaturze romantycznej pojawiają się bardzo często, ale w innych epokach również nie brakuje literackich bohaterów, którzy poświęcają swoje życie dla obrony ojczyzny. Alek ,Rudy i Zośka, główne postaci powieści Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”, to niewątpliwie przykład bohaterskiej, wyjątkowej miłości do ojczyzny. Wychowani w tradycyjnych, polskich rodzinach, w których pielęgnowano idee niepodległościowe, pomimo młodego wieku potrafili dzielnie stawić czoła okupantowi niemieckiemu. Nawet w obliczu śmierci, nie są w stanie zdradzić swojej ojczyzny. Ich patriotyzm w literaturze przedstawiony jest jako ogromny szacunek i oddanie ojczyźnie, włącznie z poświęceniem swojego życia.
Przykłady miłości do ojczyzny można znaleźć w wielu utworach literackich. Wychowywały się na niej minione pokolenia, ale również te współczesne. Patriotyzm w literaturze pokazuje, jak długą drogę musiały pokonać kolejne pokolenia, aby ojczyzna odzyskała wolność i niepodległość. Szanujmy więc to, że możemy żyć w wolnym, demokratycznym kraju.