Choć Stefan Batory nie był Polakiem, jego oddanie przyjętym wskutek ukoronowania na polskiego króla zobowiązaniom, czyni go godnym całego szacunku, jakim jest otaczany jako polski monarcha. Formalnie był drugim królem wybranym poprzez system wolnej elekcji, jednak wobec faktu, że panowanie Henryka Walezego można poczytywać jako polską pomyłkę polityczną to właśnie Stefan Batory w pełni otwiera ten specyficzny okres w historii Rzeczypospolitej, gdy była ona rządzona przez monarchów elekcyjnych. Stefan Batory to także pierwszy polski król, którego wizerunek znamy dzięki oryginalnemu portretowi królewskiemu, namalowanemu przez Marcina Kobera w 1583 roku. Warto zaznaczyć, że król dumnie pozuje w stroju sarmackim.

Z Siedmiogrodu do Polski

Stefan Batory był synem wojewody siedmiogrodzkiego, a działalność na scenie politycznej przyniosła mu z czasem tytuł i stanowisko księcia Siedmiogrodu. Stawiając pierwsze kroki w świecie polityki, Batory związał się z cesarstwem Habsburgów, jednak kolejne wypadki polityczne skłoniły go do występowania przeciwko ich siłom, w ramach walk podejmowanych w obronie Węgier. Przyjmując zaproponowaną mu koronę polską, swoim regentem w ojczyźnie ustanowił swojego brata Krzysztofa. Historycy oceniają, że ten okres, gdy Siedmiogród łączyła unia personalna z Rzeczpospolitą i osoba Batorego jako władcy, był czasem szczęśliwym dla polityki wewnętrznej i zewnętrznej obu państw, umożliwiając im rozwój na wielu istotnych płaszczyznach.

Król-wojennik

Obejmując tron polski, Stefan Batory musiał zobowiązać się do przestrzegania zapisów zawartych w tak zwanych artykułach henrykowskich, które obowiązywały każdego kolejnego króla elekcyjnego. Wyznaczone tam wytyczne zostały sformułowane przez sejm i stanowiły zbiór oczekiwań, jakie zwłaszcza szlacheccy poddani mieli w stosunku do osoby króla. Inny z kolei dokument, tak zwane Pacta Conventa, był opracowywany dla każdego kolejnego monarchy, a wpisane były tam swego rodzaju obietnice, które jako panujący władca miał spełnić. W zobowiązaniach Stefana Batorego znalazło się przede wszystkim to, iż odzyska on zagrabione przez Rosję Inflanty i ziemię połocką. W pewnym stopniu nadało to ton polityce prowadzonej przez Batorego, choć jednocześnie zgadzało osobistymi preferencjami. W osobie Stefana Batorego Polska zyskała władcę, który posiadał uzdolnienia taktyka wojennego i aspiracje polityczne, które pchały go do podejmowania kolejnych śmiałych planów, obejmujących prowadzenie zbrojnych walk. Wojny z Rosją rozegrały się po myśli polskiego króla, który obietnic dotrzymał.